Tag: natuurtuin

23 april 20256 mei 2025

Natuurtuin in ontwikkeling – deel VIII

Ongeveer gelijktijdig met de start van deze website hebben we een huis kunnen kopen met ongeveer 3500m² grond erbij. Ons doel is deze 35 are de komende jaren om te turnen naar een natuurtuin waarbij er ruimte is voor allerlei wilde vogels en andere dieren. De voortgang hiervan houden we bij en delen we in een terugkerende blog met jullie. In deel acht bepreken we de winter en de start van de lente!

1 december 2024 – 22 april 2025

Hondsdraf (De Natuur van hier) — Hondsdraf bloeit rijkelijk in het kruidenrijke gazon (De Natuur van hier)

In deel VII van Natuurtuin in ontwikkeling bespraken we het groeiseizoen van 2024. Vele hoogtepunten kwamen daarin voorbij: het bezoek van podcastmaskers Tjif en Tjaf, de (waarschijnlijke) geboorte van een haas en de vondst van een prachtige boomkikker! Ook in deze periode zijn er weer een aantal hoogtepunten te benoemen.

Winter

Te starten in de winter. Alhoewel de winter meestal een vrij rustige periode is, is er toch altijd wel wat te beleven. Allereerst hebben we nog wat extra aanplant gedaan. We hebben de gemengde haag nog een stukje verder uitgebreid. Soorten die we hiervoor hebben gebruikt zijn rode kornoelje (Cornus sanguinea), wilde peer (Pyrus communis) en diverse rozensoorten. Dit stuk haag willen we vrijuit laten uitgroeien zodat er een robuuste struweelhaag ontstaat met een diversiteit aan bloemen en vruchten.

Daarnaast hebben we in het weiland nog twee fruitbomen (kersen) aangeplant. In totaal staan er nu vier fruitbomen in het weiland en begint er langzaam een hoogstamboomgaard te ontstaan. In combinatie met een kruidenrijk grasland eronder hopen we een plek vol leven en diversiteit te creëren.

De bloemen die gedurende het seizoen op verschillende plekken in de natuurtuin hebben gebloeid, hebben we de hele winter laten staan. Deze uitgebloeide bloemen hadden wat ons betreft nog een leuke sierwaarden en boden daarnaast nog voedsel aan overwinterende zangvogels, zoals distelvinken. Het zaad van onder andere de kaardenbollen was aan het einde van de winter volledig uit de zaadhoofden verdwenen.

Duizendblad (De Natuur van hier) — De uitgebloeide bloemen van duizendblad (lniks) en kaardenbol (rechts) bleven de hele winter staan (De Natuur van hier)

Kaardebol (De Natuur van hier) — De uitgebloeide bloemen van duizendblad (lniks) en kaardenbol (rechts) bleven de hele winter staan (De Natuur van hier)

Als je denkt dat er in de winter niets te beleven is in een natuurtuin, dan heb je het mis. Met behulp van de wildcamera hebben we veel dieren weten vast te leggen die dankbaar gebruikt maakte van onze natuurtuin. Omdat ze hier voedsel kunnen vinden, of simpelweg omdat ze hier een veilige rustplek konden vinden. Op veel landerijen om ons heen was al het gras voor de winter kort gemaaid, waardoor dieren zoals hazen geen schuilplekken hebben. Door stukken gras en kruiden te laten staan, konden deze dieren hier altijd een veilige plek vinden. Onderstaand een greep uit de soorten die zich deze winter voor de wildcamera hebben laten zien.

Gewone bosmuis (De Natuur van hier) — Een greep uit de collectie dieren die zich voor de wildcamera lieten zien. V.l.n.r.: een bosmuis met een walnoot, een haas in de sneeuw, een jagende steenmarter en de kerkuil in de schuur (De Natuur van hier)

Haas (De Natuur van hier) — Een greep uit de collectie dieren die zich voor de wildcamera lieten zien. V.l.n.r.: een bosmuis met een walnoot, een haas in de sneeuw, een jagende steenmarter en de kerkuil in de schuur (De Natuur van hier)

Lees ook: tips voor het aanleggen van een natuurtuin

Lente

Na een lange winter (voor ons gevoel althans), waren dan uiteindelijk toch de eerste tekenen van de lente zichtbaar. Vroege bloeiers zoals gele kornoelje en sleedoorn kwamen in bloei en het eerste vogelgezang was duidelijk hoorbaar. De droge en relatief warme periode in maart zorgde ervoor dat alles in een stroomversnelling kwam en binnen no-time zaten er weer bladeren aan de bomen en struiken.

Om de ontwikkeling van raaigrasland naar kruidenrijk grasland wat te versnellen hebben we ervoor gekozen een aantal stroken in het grasland in te zaaien. We hebben deze stroken ingezaaid met een streektuinenmengsel van Streektuinen. Hier hebben ze speciale mengsels afgestemd op de verschillende streken in ons land. Zo sluit het perfect aan op het omliggende landschap. In ons geval is dit het Limburgse Maasstreek mengsel geworden. Inmiddels is het zaad aan het kiemen, we zijn heel benieuwd hoe het zich dit jaar gaat ontwikkelen. De bedoeling is dat het zich de komende jaren geleidelijk door de rest van het grasland gaat ontwikkelen.

Pinksterbloem (De Natuur van hier) — Het maaien en afvoeren van de laatste jaren begint zijn vruchten af te werpen. Het aandeel kruiden in het grasland is aanzienlijk aan het stijgen (De Natuur van hier)

Hondsdraf en paardenbloem (De Natuur van hier) — Het maaien en afvoeren van de laatste jaren begint zijn vruchten af te werpen. Het aandeel kruiden in het grasland is aanzienlijk aan het stijgen (De Natuur van hier)

Van nature zijn er dit jaar ook al een stuk meer kruiden in het grasland te vinden, ten opzichte van vorig jaar. Op sommige stukken is pinksterbloem in grote getale op aan het rukken. Daarnaast verspreiden paardenbloem, kruipende boterbloem en fluitenkruid zich ook steeds meer. Op een enkele plek is zelfs knoopkruid zich spontaan aan het vestigen. Het gaat dus de goede kant op met de kruiden!

Distelvink (De Natuur van hier) — Een distelvink doet zich te goed aan een uitgebloeide paardenbloem (De Natuur van hier)

Lees ook: vinken in Nederland – deel I

Vlinders

De kruiden in het gras hebben een positief effect op de fauna in onze tuin. Naast vogels (zoals distelvinken die op het zaad afkomen) maken insecten dankbaar gebruik van de nectar in de bloemen. Een van de opvallendste en kleurrijkste groep binnen de insecten zijn de vlinders. Deze zijn dit voorjaar erg actief in onze natuurtuin.

Landkaartje (De Natuur van hier) — Door de vele kruiden in het grasland wordt de natuurtuin druk bezocht door vlinders (v.l.n.r.: landkaartje, gehakkelde aurelia, klein geaderd witje (De Natuur van hier)

Gehakkelde aurelia (De Natuur van hier) — Door de vele kruiden in het grasland wordt de natuurtuin druk bezocht door vlinders (v.l.n.r.: landkaartje, gehakkelde aurelia, klein geaderd witje (De Natuur van hier)

Qua witte vlinders laten regelmatig het klein koolwitje en het klein geaderd witje zich zien. Een enkele keer hebben we ook het groot koolwitje gezien. Van de gele vlinders hebben we zo af en toe de citroenvlinder in de tuin gehad. Daarnaast waren er ook nog een aantal oranje vlinders die we in de tuin zijn tegengekomen. Heel veel dagpauwogen zien we in de tuin, maar ook soms een landkaartje en een enkele keer de gehakkelde aurelia. Tot slot zien we op het moment regelmatig het bont zandoogje en hebben we één keer een blauwtje gezien. Deze was echter maar zeer kort in de tuin en hebben we helaas niet lang genoeg kunnen bekijken om te weten welk blauwtje het was.

Resultaten

In totaal hebben we nu 502 soorten flora (spontaan ontwikkeld, dus niet aangeplant of ingezaaid) en fauna gezien in onze tuin. Enkele bijzondere waarnemingen deze periode zijn de gegroefde haarwaterroofkever (vrij algemeen), de harige springspin (vrij algemeen) en de gevlekte wolzwever (vrij algemeen).

2025-04 soortenoverzicht natuurtuin (De Natuur van hier) — Natuurtuin overzicht, april 2025 (De Natuur van hier)

Lees ook: reptielen in Nederland

15 april 202515 april 2025

Nestkast ophangen voor vogels – tips

Nestkast voor vogels ophangen? Dan ben je goed bezig voor de vogels en de natuur! Een goed geplaatste nestkast geeft vogels een veilige plek om te broeden en de jongen te laten opgroeien. Maar waar hang je de kast eigenlijk op? Hoe hoog moet hij en waar moet je verder nog meer op letten? In deze blog geven we je praktische tips om de nestkast op een juiste manier op te hangen.

Nestkast ophangen - Wanneer er jongen in de nestkast zitten, is het voor de ouders een drukke periode om hun kroost van genoeg voedsel te voorzien — *Wanneer er jongen in de nestkast zitten, is het voor de ouders een drukke periode om hun kroost van genoeg voedsel te voorzien*

Inhoudsopgave

Welke vogels komen er bij jou in de buurt voor?
Nestkast kopen of zelf maken?

Nestkast ophangen – tips
Waar je verder nog aan kunt denken
Nestkast schoonmaken

Nestkast met kleine of grote invliegopening
De nestkast van binnen bekijken

Welke vogels komen er bij jou in de buurt voor?

Als eerste is het belangrijk om na te gaan welke vogels er bij jou in de buurt voorkomen. Het is natuurlijk jammer om een nestkast op te hangen voor een vogelsoort die helemaal niet bij jou in de buurt leeft. Het hangt van je omgeving af welke vogelsoorten daar voorkomen. In stedelijk gebied komen andere soorten voor dan in het buitengebied, bos- of duingebied.

Daarnaast hangt het ook van de vogelsoort af welke nestkast je kunt gebruiken. Voor de ene vogelsoort is een kleine invliegopening goed, maar grotere vogels hebben een grotere of andere invliegopening nodig.

Lees ook: van tegeltuin naar groene tuin

Vaak wordt gedacht aan de meest algemene soorten, zoals de pimpelmees en koolmees, maar er zijn ook nestkasten voor soorten die over het algemeen minder vaak voorkomen in de Nederlandse tuinen, zoals spreeuwen of roofvogels. Vogels in het algemeen hebben steeds minder leefgebied door verstedelijking en de intensieve landbouw. Dat geldt ook voor roofvogels. Zij broeden vaak in oude gebouwen, dode bomen en ruïnes en die zijn er in Nederland steeds minder. Heb je het geluk om in het leefgebied van een roofvogel te wonen? Dan kun je eens onderzoeken of je nestgelegenheid voor hen kunt creëren. Dit is niet voor iedere omgeving en tuin weggelegd.

Nestkast ophangen - Spreeuwen zijn mooie vogels, met hun gespikkelde en zwart-paarse verenkleed. Ze komen echter niet in elke tuin voor — *Spreeuwen zijn mooie vogels, met hun gespikkelde en zwart-paarse verenkleed. Ze komen echter niet in elke tuin voor*

Nestkast kopen of zelf maken?

Je kunt ervoor kiezen om (duurzame) nestkasten te kopen, bijvoorbeeld bij Vivara. Duurzame nestkasten gaan langer mee en zijn gemaakt van materiaal dat veilig is voor vogels.

Heb je zin om zelf aan de slag te gaan? Kijk dan eens bij onze bouwtekeningen of daar een nestkast tussen zit die bij de vogels in jouw buurt past. Kies bij het zelf maken van een nestkast voor FSC-hout, zodat je zeker weet dat het hout een goede afkomst heeft en veilig te gebruiken is.

Lees ook: bloemrijk gazon aanleggen, onderhouden en de voordelen

Nestkast ophangen – tips

Hieronder volgen de tips waar je op moet letten wanneer je de nestkast wil ophangen. Het gaat er niet zozeer om hoe de nestkast eruit ziet, maar wel om waar en hoe hij hangt.

Kies voor een rustige plek, waar de vogels ongestoord kunnen in- en uitvliegen.

Hang de nestkast minimaal 2 meter hoog, zodat katten en andere roofdieren er minder makkelijk bij kunnen. Nestkasten voor bijvoorbeeld zwaluwen en uilen moeten veel hoger hangen. Let er ook op dat er onder en rondom geen objecten staan waar roofdieren gebruik van kunnen maken als opstapje, zoals muurtjes, ladders, kastjes enzovoorts.
Je kunt de nestkast het beste in het najaar ophangen, zodat de vogels eraan kunnen wennen en het in het najaar en de winter ook als slaapplek kunnen gebruiken.
Beschutting van groen rondom de nestkast is goed, voor zowel voedsel- en schuilmogelijkheden als voor de uitvliegende jongen om de stap naar de buitenwereld te zetten.

Hang de nestkast niet in de volle zon op. De temperatuur stijgt dan flink en daardoor kunnen de jongen doodgaan.
Ook beschutting van wind en regen is belangrijk. Je kunt de invliegopening het beste op het noordoosten richten, omdat de wind vaak uit het zuidwesten komt. Op die manier hebben de jongen minder last van wind in de nestkast.
Een vrije en veilige aanvliegroute voor de ouders is belangrijk, zodat ze de jongen goed kunnen bereiken. Let erop dat er geen takjes in de weg zitten. Dit is ook belangrijk voor wanneer de jongen uitvliegen.

Uiteraard is het van groot belang dat er geen katten of andere roofdieren als marters bij de nestkast kunnen komen. Je kunt bijvoorbeeld gaas om de boom plaatsen of speciale haken om de stam plaatsen. Er zijn ook speciale plaatjes die de invliegopening beschermen, zodat katten bijvoorbeeld deze niet open kunnen krabben. Ook zijn er invliegbeveiligingen te koop.
Je kunt ook kiezen voor nestkasten gemaakt van houtbeton. Deze zijn speciaal ontwikkeld om te beschermen tegen roofdieren. Ook de invliegopening is zo gemaakt dat deze extra veiligheid biedt.
Het is belangrijk om de nestkast stevig op te hangen, zodat hij tijdens weer en wind niet gaat slingeren of naar beneden valt.

Nestkasten voor koloniebroeders, zoals mussen of zwaluwen, kunnen op ongeveer drie meter van elkaar hangen. Voor mussen zijn ook speciale mussenhotels te koop.
Nestkasten voor andere vogels van dezelfde soort moeten op ongeveer 10 tot 15 meter van elkaar af hangen, omdat ze allemaal hun eigen territorium hebben.
Heb je ook ergens in je tuin een voederplek voor vogels? Let er dan op dat de nestkasten hier niet te dichtbij hangen, dat zorgt voor te veel onrust en mogelijke gevaren.

Nestkast ophangen - Deze koolmeesjongen zijn al bijna zover om uit te kunnen vliegen — *Deze koolmeesjongen zijn al bijna zover om uit te kunnen vliegen*

Waar je verder nog aan kunt denken

Tijdens het broedseizoen liggen er vele gevaren op de loer voor de vogels. Soms zijn dit factoren waar je zelf iets aan kunt doen, maar soms ook niet. Als je de eigenaar bent van een kat, kun je deze tijdens het broedseizoen (of langer…) binnen houden. Katten verstoren met alleen al hun aanwezigheid de nesten, omdat het de ouders kan afschrikken om naar hun jongen te gaan. En er worden jaarlijks ontzettend veel vogels door katten gegrepen.

Daarnaast zijn (chemische) bestrijdingsmiddelen een groot gevaar. Deze hebben invloed op het voedselaanbod voor vogels. Er zijn steeds minder insecten en daardoor is er dus minder voedsel voor de ouders en jongen te vinden. Ook kan het voedsel van de vogels vergiftigd zijn, waardoor de dieren het gif ook zelf binnenkrijgen. Kies er daarom voor om geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken en bied, als je voederplekken hebt, biologisch vogelvoer aan. Heb je koolmezen in de tuin? Kijk dan op Meet de Mees of je mee kunt doen met het onderzoek van Hogelschool Leiden naar de link tussen bestrijdingsmiddelen en broedsucces.

Wil je nog een extra stap zetten om de vogels te helpen tijdens het broeden en nestelen? Dan kun je ervoor zorgen dat er voldoende nestmateriaal aanwezig is in je tuin. Laat kleine takjes liggen en hark wat mos een beetje los. Je kunt ook zorgen voor ander biologisch en gifvrij (!) nestmateriaal, zoals hooi en wol. Je kunt dit ook in vetbollenhouders stoppen, zodat de vogels dat eruit kunnen plukken. Bij Vivara kun je nestmateriaal en speciale houders kopen. Zorg daarnaast voor een groene tuin, waar genoeg insecten te vinden zijn. Kies ook daarbij altijd voor biologische planten, bij bijvoorbeeld Vivara, Sprinklr of Cruydt-Hoeck.

Nestkast ophangen - Vogels hebben klein materiaal uit je tuin nodig voor het maken van een nestje, of dat nu in een nestkast of in een struik of boom is — *Vogels hebben klein materiaal uit je tuin nodig voor het maken van een nestje, of dat nu in een nestkast of in een struik of boom is*

Nestkast schoonmaken

Naast een veilige en stabiele plek voor de nestkast, is het ook belangrijk dat je de nestkast jaarlijks schoonmaakt. Dit doe je als volgt. Aan het einde van het broedseizoen, als je echt zeker weet dat de vogels zijn uitgevlogen en de nestkast verlaten is, haal je het nestje uit de kast. Trek hiervoor handschoenen aan, want de nestjes zitten vaak vol met parasieten, luizen en vlooien. Daarna veeg je de nestkast uit en spoel je de nestkast met kokend water. Gebruik geen zeep of andere schoonmaakmiddelen, dit is niet goed voor de vogels. Soms kun je ook het beste een mondmasker dragen, omdat er nogal wat stof kan vrijkomen uit de nestjes. Hang na het schoonmaken de kast weer terug, zodat deze als slaap- en schuilplek gebruikt kan worden.

Lees ook: 10 tips voor meer vogels in je tuin

Nestkast met kleine of grote invliegopening

Tot slot is het nog van belang dat je let op de verschillende invliegopening. Voor de ene vogelsoort is deze kleiner of groter dan de ander. Hieronder vind je een overzicht hoe groot de invliegopening per vogelsoort bij benadering moet zijn. Kies ervoor om nestkasten met zowel kleine als grotere invliegopeningen te kiezen, bijvoorbeeld voor zowel pimpelmees als koolmees. Zo maakt ook de vogel die een kleinere invliegopening nodig heeft kans om een nest te maken.

Kleine mezen, zoals pimpelmees en zwarte mees: 28 mm

Grotere mezen zoals koolmees: 32 mm
Gekraagde roodstaart, mussen: 34 mm
Spreeuw: 45 mm

Kauw, holenduif: 80 mm of groter
Bosuil: 130 mm

Nestkast ophangen - Vogels van verschillende soorten hebben vaak ook verschillende invliegopeningen of modellen van nestkasten nodig. Deze gekraagde roodstaart heeft iets anders nodig dan bijvoorbeeld een pimpelmees — *Vogels van verschillende soorten hebben vaak ook verschillende invliegopeningen of modellen van nestkasten nodig. Deze gekraagde roodstaart heeft iets anders nodig dan bijvoorbeeld een pimpelmees*

De nestkast van binnen bekijken

Tegenwoordig zijn er allerlei manieren om het broedproces van vogels te volgen. Op die manier kun je meekrijgen wat er allemaal binnen de nestkast gebeurt. Het is wettelijk verboden om nesten te verstoren, dus tijdens het broedseizoen moet je de nestkasten met rust laten.

Wij gebruiken de camera’s van The Green Backyard om in de nestkasten te kunnen kijken. Deze camera’s zijn makkelijk op te zetten, nemen niet veel plek in en zijn in meerdere varianten te krijgen, bijvoorbeeld de lange afstandcamera die tot 200 meter WiFi-bereik heeft. Let erop dat de camera’s de invliegopening niet verstoren en stabiel geplaatst zijn, zodat je de vogels niet verstoort. Heb je geen broedsuccessen in je nestkasten? Dan kun je altijd nog een kijkje nemen bij de nestkasten van Beleef de Lente!

4 december 202223 april 2025

Natuurtuin in ontwikkeling – deel II

Ongeveer gelijktijdig met de start van deze website hebben we een huis kunnen kopen met ongeveer 3500m² grond erbij. Ons doel is deze 35 are de komende jaren om te turnen naar een natuurtuin waarbij er ruimte is voor allerlei wilde vogels en andere dieren. De voortgang hiervan houden we bij en delen we in een terugkerende blog met jullie. In deze tweede blog over onze natuurtuin vertellen we je hoe we flink wat planten hebben gezet, welke bijzondere bezoekers we hebben gehad en wat de resultaten zijn tot nu toe.

01 december , 2022

De opstartfase

In de eerste blog hebben we de startsituatie van de tuin besproken. We hebben in die eerste paar weken maar een paar kleine wijzigingen aangebracht, zoals vogelvoer en nestgelegenheden aangeboden. Na drie weken stond de teller op zo’n 22 soorten die we in en rondom de tuin hadden waargenomen. Nu, drie maanden later, zijn we al vele ontwikkelingen verder en soorten rijker.

Dauw in de ochtend — *Dauw in de vroege ochtend (De natuur van hier – Sandra Krol)*

Eerste soorten in het najaar

Eind september waren de walnoten van onze twee walnootbomen rijp en vielen massaal van de bomen af. Na zelf een groot deel geraapt te hebben, bleven er nog voldoende liggen in het gras. Het duurde niet lang totdat de kraaiachtigen de resterende noten ontdekt hadden. Onze tuin werd druk bezocht door kauwen, zwarte kraaien, eksters en roeken die een noot wisten te bemachtigen en deze elders open gingen kraken. Hiervoor zochten ze een harde ondergrond, deze vonden ze in de doorgaande weg waar ons huis aan staat. Met allerlei trucs en capriolen lieten ze de noot zo hard mogelijk op de weg vallen totdat deze open spleet.

In het najaar werd het naastgelegen weiland opnieuw ingezaaid en dit zorgde voor de komst van een nieuwe buurman. Sinds die tijd is er een buizerd, met een overwegend wit verenkleed, dagelijks te gast op het weiland om tussen het gekiemde gras te jagen op wormen en kevers. Dit doet hij door op een komisch uitziende wijze kleine stukjes door het weiland te sprinten, op jacht naar zijn prooi.

November was de maand dat de bessen aan de taxus hingen. En hoewel deze voor mens en (de meeste) dieren giftig zijn, komen sommige vogels er juist op af. Dit komt omdat vogels de bessen eten en de zaden weer onverteerd uitpoepen. Hierdoor blijft het gif binnen de zaadhuls zitten en kan de vogel dus ongestoord van de sappige bes genieten. Vooral lijstersoorten als de merel en de zanglijster zijn gek op deze besjes. We hebben een zanglijster in en uit de taxus zien vliegen, maar helaas zijn er nog geen merels op af gekomen.

Zanglijster — *De zanglijster is een terugkerende gast in onze natuurtuin*

Stappen op weg naar een natuurtuin

Ondanks deze soorten is er toch nog voldoende ruimte voor verbetering. Eén van de belangrijkste zaken was om meer groen in de tuin aan te brengen. Dat hebben we de afgelopen maanden dus ook gedaan.

Meer groen!

Na een aantal weken zijn we gestart met het afrasteren van het perceel en deze gedeeltelijk te beplanten met een gemengde haag. We hebben in de afrastering enkele openingen gemaakt zodat (kleine) zoogdieren gemakkelijk in en uit de tuin kunnen. Na een tweetal weken lijkt hier al een wissel te ontstaan, die door allerlei dieren gebruikt kan worden.

Gemengde haag

De gemengde haag bestaat uit vijf inheemse haagplanten, drie klimplanten en vier bolsoorten. Vaak worden hagen aangeplant met uitsluitend haagplanten, maar door het gebruik van ook andere soorten flora kun je de biodiversiteit in je tuin een enorme boost geven.

Als haagplanten hebben we beuk, wilde roos, veldesdoorn, wilde kardinaalsmuts en meidoorn gebruikt. De drie klimplanten die we toegepast hebben zijn wilde kamperfoelie, hop en bosrank. Als ondergroei kozen we voor verwilderende bloembollen; blauwe druifjes, blauwe anemonen, krokussen en echte trommelstokken (sieruien). In deze blog vertellen we wat meer over deze soorten en geven we handige tips bij de aanplant van een gemengde haag.

Lees ook: vijf onmisbare kruiden voor in tuin of pot

Een struweel en ‘stepping stones’

Daarnaast hebben we er voor gekozen om in de verste hoek van de tuin een struweel aan te planten van zo’n 70m². In dit struweel hebben we hoofdzakelijk inheemse heesters aangeplant die daar de ruimte krijgen om te groeien en waar we geen snoeiwerkzaamheden zullen uitvoeren. Het idee is dat dit struweel het hele jaar door een rustige plek is voor dieren, waar ze voedsel en schuilmogelijkheden kunnen vinden. Doordat we een grote verscheidenheid aan soorten aanplanten en geen snoei toe passen, zorgen we ervoor dat in het struweel een groot deel van het jaar heesters in bloei staan. Dit maakt het gedurende bijna het hele jaar interessant voor bijen en andere insecten. In onderstaande tabel zie je welke soorten we gebruikt hebben voor onze struweel.

Aanplant struweel — *Aanplant van het struweel met hoofdzakelijk inheemse soorten (Natuur van hier – Mickeal Kurvers)*

Tevens hebben we verspreid in de tuin kleine groepjes met heesters en een paar jonge bomen aangeplant. De bomen; een winterlinde en een zomereik zijn onze toekomstbomen. Op ons perceel staan nu enkele volwassen bomen, maar het kan zijn dat deze ooit ziek worden of dood gaan. De jonge bomen moeten tegen de tijd de functie van de huidige volwassen bomen overnemen. De kleine groepen heesters moeten ervoor zorgen dat het voor dieren gemakkelijker wordt om zich veilig door de tuin te verplaatsen. Ze doen dus dienst als een soort stapstenen.

*Aangeplante soorten (De natuur van hier – Mickeal Kurvers)*

Knotwilgen en verschralen

Naast het aanplanten van een gemengde haag, een struweel en enkele groepjes heesters, was er nog één ding die niet in het landschap mocht ontbreken. Achter in de tuin hebben we drie jonge knotwilgen aangeplant. Knotwilgen zijn inheems en zorgen ervoor dat de natuurtuin perfect aansluit aan het omliggende landschap.

Volwassen knotwilgen zijn enorm goed voor de biodiversiteit en prachtig om te zien. Het snoeiafval wat vrij komt bij het knotten gaan we gebruiken om een takkenwal van te maken. Deze zijn ontzettend waardevol voor allerlei insecten, vogels en zoogdieren. Zodra we hier aan toekomen, zullen we dit uiteraard in deze serie vermelden.

Steenuil — *De steenuil nestelt graag in oude knotwilgen. Lukt het ons deze bijzondere soort naar onze tuin te lokken?*

Dan hebben we nog het grasland waar we iets mee moeten. We hebben het dit seizoen laten groeien, waardoor het gras nu vrij hoog staat. We hebben besloten het gras jaarlijks twee keer te gaan maaien en het maaisel af te voeren om zo een verschralingsbeheer toe te passen. Jaarlijks gaan we monitoren welke nieuwe soorten er bij komen en zo hopen we op termijn een goed ontwikkeld kruidenrijk grasland te ontwikkelen.

Lees ook: de beste inheemse vijverplanten

De resultaten en het vervolg

We zijn nu precies vier maanden onderweg en hebben al vele soorten in onze tuin waargenomen. Dit is terug te zien in het soortenoverzicht. In totaal zitten we nu op 107 soorten, waarvan er 97 in de tuin zijn geweest en 10 soorten alleen nog maar rondom de tuin. Enkele leuke soorten die we voor het eerst waargenomen hebben in en rondom de tuin zijn; fazant, zwarte roodstaart en groene specht.

We verwachten dat deze soorten de komende kwartalen blijven toenemen, onder andere door de getroffen maatregelen. We zullen over circa drie maanden weer met een update komen.

Disclaimer: in deze terugkerende blog spreken we over een natuurtuin. Echter is dit niet een standaard tuin waar de meest mensen aan denken bij het woord tuin. Het grootste deel van het perceel wordt aangeplant met uitsluitend inheemse soorten, die terugkeren in het omliggende landschap. Hier laten we de natuur vervolgens zoveel mogelijk haar gang gaan.

Soortenoverzicht 1-12-2022 — *Soortenoverzicht natuurtuin 1-12-2022 (De natuur van hier – Mickeal Kurvers)*

Lees verder in natuurtuin in ontwikkeling deel III

18 september 202223 april 2025

Natuurtuin in ontwikkeling – deel I

Een egel in je tuin? Zorg voor beschutting en rommelige hoekjes

Ongeveer gelijktijdig met de start van deze website hebben we een huis kunnen kopen met ongeveer 3500m² grond erbij. Ons doel is deze 35 are de komende jaren om te turnen naar een natuurtuin waarbij er ruimte is voor allerlei wilde vogels en andere dieren. De voortgang hiervan houden we bij en delen we in een terugkerende blog met jullie. In deze eerste blog lees je het startpunt, de eerste stappen naar meer biodiversiteit en wat er de komende tijd op de planning staat om de tuin steeds meer om te toveren naar de natuurtuin die we voor ogen hebben.

21 augustus, 2022

Startsituatie

Zoals gezegd betreft het een perceel van ongeveer 3500m² groot. Het bestaat voornamelijk uit gras (gedeeltelijk hoger gras) en een paar (half)volwassen bomen. Twee notenbomen, één ruwe berk, één taxus, één Californische cypres en één kersenboom. De volwassen bomen zijn natuurlijk een must in een natuurtuin, maar verder valt er nog genoeg te verbeteren.

Startpunt van de tuin. Eén van de twee notenbomen is zichtbaar en verder voornamelijk grasland. Aansluitend diverse weilanden. — *Startpunt van de tuin. Eén van de twee notenbomen is zichtbaar en verder voornamelijk grasland. Aansluitend diverse weilanden (De natuur van hier – Mickeal Kurvers)*

Rondom de natuurtuin

Rondom het perceel liggen enkele interessante landschapselementen. Deze kunnen het aantrekken van nieuwe soorten versnellen en de potentie van het aantal soorten vergroten. Allereerst ligt het perceel dicht bij de maas, één van de grote rivieren van Nederland. Dit zou wellicht interessant kunnen zijn voor watervogels en trekvogels in de omliggende graslanden.

Daarnaast ligt binnen een straal van 200 meter een kasteel. Op het perceel van het kasteel staan ook veel volwassen bomen en is er een grote vijver terug te vinden. Dit biedt kansen voor amfibieën en libellen, daar zij niet zo’n grote actieradius hebben en de vijver dus binnen 200 meter van ons perceel ligt.
De overbuurman heeft een lange struweel met inheemse soorten langs het perceel. Hier hebben we vrijwel meteen een familie mussen in gespot. Verder biedt dit ook een uitstekende route voor kleine zoogdieren. Langs de weg waar het perceel aan ligt, staat een lange populieren rij, wat navigatie biedt aan vleermuizen.

Als laatste grenst het perceel aan een aantal weilanden, waar in sommige weilanden koeien lopen en sommige alleen gebruikt worden om gras te oogsten. Deze weilanden lijken enigszins geschikt te zijn voor trekvogels als rustplaats.

Waargenomen soorten in eerste twee weken

In de eerste twee weken dat we de sleutel hadden hebben we geen verbeteringen aangebracht in het kader van het verhogen van de biodiversiteit. Hier hadden we het enerzijds veel te druk voor, maar gaf het ons anderzijds de mogelijkheid te zien wat er op het moment aanwezig is op het perceel. Ondanks dat we wisten dat er weinig groen te vinden was, viel het alsnog een beetje tegen.

Een van de soorten die er in de zomer steevast lijken te zitten zijn de boerenzwaluwen. In een grote groep vliegen ze constant over en weer over de omliggende weilanden en over ons stuk grasland, op jacht naar insecten. Tegen de avond zien we ze vaak op de weide paaltjes zitten. Twee eksters bezoeken ons perceel regelmatig. Druk pratend met elkaar vliegen ze van boom naar boom, om vervolgens weer naar een verderop gelegen perceel te verhuizen. Zoals gezegd is de tot nu toe aangetroffen soortenlijst nog erg karig. Geen mezen, mussen of merels zijn nog in de tuin te ontdekken. Hier ligt voor ons dus nog een leuke uitdaging.

Lees ook: tips voor het aanleggen van een natuurtuin

De tuin wordt ook regelmatig bezocht door een aantal houtduiven, maar deze verblijven over het algemeen in de omliggende weilanden. De meest bijzondere waarneming tot noch toe was toch wel het boomkruipertje, dat zich op kenmerkende wijze verticaal over de stam van een boom bewoog. Helaas is het tot nu toe bij die ene waarneming gebleven. Wellicht dat we in de toekomst een nestkast maken en deze ophangen in de kersenboom.

Een boomkruiper die op kenmerkende wijze tegen de stam kruipt. — *Een boomkruiper die op kenmerkende wijze tegen de stam kruipt*

En verder

Naast vogels hebben we ook een enkele keer een zoogdier gezien. Op een ochtend lag er een haas in het grasland en ’s avonds zien we de vleermuizen (soort nog nader te bepalen) langs de gevels vliegen. Met onze wildcamera hebben we één keer keer een egel vastgelegd. Daarnaast hebben we nog een dode mol gevonden en een afgebeten hoofd van waarschijnlijk een rat. Als laatste kunnen we nog vermelden dat we op diverse plekken uitwerpselen hebben gevonden, vermoedelijk van een marterachtige. Met behulp van de wildcamera hopen we hier in de toekomst meer duidelijkheid over te kunnen verschaffen.

Lees ook: 10 tips voor meer vogels in je tuin

Rondom de tuin

Dan zijn er nog enkele soorten die zich rondom de tuin ophouden, maar die we nog niet daadwerkelijk in onze tuin hebben gezien.

Een waterschaal en vogelvoer opgehangen dichtbij het huis. — *Een waterschaal en vogelvoer opgehangen dichtbij het huis (De natuur van hier – Mickeal Kurvers)*

Zo foerageren er dagelijks aan het einde van de middag twee zwarte kraaien door het aangrenzende weiland. Daarnaast hebben we al meerdere keren een buizerd gehoord, die zich kennelijk ergens in de omgeving ophoudt.

Zoals eerder genoemd woont er bij de overbuurman in het perceel een familie mussen, die op rustige tijden nog wel eens de weg over willen steken en zich dan bijna op ons perceel bevinden.

Als laatste hebben we nog de ganzen die tegen de avond over komen vliegen, in de klassieke v-vorm formatie, en landen in een aangrenzend weiland. Hier hebben we grauwe, brand-, riet- en nijlganzen tussen kunnen ontdekken.

De eerste maatregelen getroffen

Na ruim twee weken niets gedaan te hebben aan het perceel hebben we een goede indruk gekregen van wat er zich nu op het perceel bevindt. Hoogste tijd om wat veranderingen aan te brengen. We hebben op diverse plekken vogelvoer aangeboden (verschillende varianten; strooivoer, pindakaaspotjes), een waterschaal en op diverse plekken nestkasten opgehangen.

Verder hebben we nog op enkele zonnige plaatsen een aantal insectenhotels opgehangen.

Vervolgstappen op weg naar een natuurtuin

De komende tijd willen we op diverse plekken wat groen gaan planten, aangezien er nog weinig van het vogelvoer gegeten wordt. We vermoeden dat kleine tuinvogels zoals mezen en kwikstaarten nog wat te weinig beschutting vinden om hier veilig het voer te kunnen eten. Hiervoor gaan we wat heesters en een meerstammige boom aanplanten en kleden we dit verder aan met bloeiende vaste planten om ook meer insecten te lokken.

Een van de eerste nestkastjes in de tuin. — *Een van de eerste nestkastjes in de tuin* (De natuur van hier – Mickeal Kurvers)

Verder is het de bedoeling om in het najaar afrastering te plaatsen en daar tegenaan een gemengde haag te planten. Deze zal bestaan uit uitsluitend inheemse haag-, struweel- en klimplanten zoals; meidoorn, veldesdoorn, vlier, kamperfoelie en hop.

Ook willen we een kleine amfibieënpoel aanleggen (lees hier hoe je zelf een poel aan kunt leggen), wat tevens dienst kan doen als drinkplaats voor vogels en kleine zoogdieren. Daar zullen waarschijnlijk ook juffers en libellen op af komen en zal de soortenrijkdom onder de insecten ook toenemen.

Lees hier deel II van natuurtuin in ontwikkeling