Een goed idee voor meer groen en een hogere biodiversiteit in je tuin, is het aanplanten van een haag. Een nog beter idee is het aanplanten van een gemengde haag (ook wel struweelhaag genoemd). Een gemengde haag bestaat uit meerdere soorten haagplanten, wat ervoor zorgt dat er meer dieren op af komen. Daarnaast bloeien de haagplanten op andere momenten, waardoor je dus langer een bloeiende tuin hebt. In deze blog lees je alles wat je moet weten om zelf een gemengde haag vol leven aan te planten.
Omslagfoto: vrouwtje zwartkop in een gemengde haag (de Natuur van hier)
Inhoudsopgave
- Waarom een gemengde haag aanplanten?
- Beste tijd om een gemengde haag aan te planten
- Welke planten gebruik je in een gemengde haag?
- Stappenplan voor aanplant
- Onderhoud en snoei van een gemengde haag
- Veel gestelde vragen
Waarom een gemengde haag aanplanten?
Doordat je in een gemengde haag verschillende soorten planten gebruikt, krijg je een veel uitgebreider element, wat veel meer soorten iets te bieden heeft. De verschillende soorten haagplanten hebben op verschillende momenten bloemen, zodat je haag langer interessant blijft voor bestuivers zoals bijen en zweefvliegen. Daarnaast zijn er soorten die bessen krijgen, welke vaak in trek zijn in vogels. Verschillende haagplanten, zoals hondsroos en meidoorn bijvoorbeeld, zijn een belangrijke waardplant voor veel nachtvlinders en sommige dagvlinders.
Tot slot heeft iedere haagplant zijn eigen groeistructuur. Sommige zijn heel dicht, andere wat meer open en weer andere hebben doorns. Voor veel vogelsoorten zoals huismus, geelgors, merel, zwartkop en winterkoning zijn heggen belangrijk om in te broeden. Door een aantal soorten planten met verschillende groeiwijzen te kiezen geef je meer vogelsoorten de kans een geschikte plek te vinden.
Lees ook: de 8 beste inheemse struiken voor een diervriendelijke tuin
Beste tijd om een gemengde haag aan te planten
De beste tijd om een gemengde haag aan te planten is in het najaar, zo rond november. Meestal vanaf oktober zijn er planten als wortelgoed (planten die in de volle grond zijn gekweekt) verkrijgbaar. Deze planten zijn veel goedkoper dan de zogenaamde containerplanten (planten die in pot zijn gekweekt), maar worden alleen verkocht als de bodem vochtig genoeg is.
Omdat bij het oogsten van de planten in volle grond de wortels een stukje zijn afgesneden, kunnen deze alleen aangeplant worden in de natte maanden (grofweg van oktober t/m maart). Hierbij heeft aan de start van het seizoen (oktober/november) de voorkeur omdat de plant dan voldoende tijd heeft om zich ondergronds te vestigen/herstellen. In het voorjaar kan de plant dan de volle aandacht geven aan bovengrondse groei, waardoor ze een voorsprong hebben op planten die pas in het voorjaar worden aangeplant.
Bij droge voorjaren en/of zomers hebben planten die in het voorjaar worden aangeplant vaker en meer water nodig dan soorten die al in oktober of november zijn aangeplant. Dit scheelt dus geld én tijd.
Welke planten gebruik je in een gemengde haag?
Er zijn veel inheemse soorten die je in een gemengde haag kunt gebruiken. In eerste instantie denk je natuurlijk aan haagplanten, maar je kunt nog meer biodiversiteit creëren door ook andere planten zoals klimplanten, bodembedekkers en bloembollen.
Haagplanten
Inheemse haagplanten zijn soorten die hier van nature vrijuit groeien, meestal in de vorm van een struik (heester). Met weelderige uitlopers waarop bloemen of bessen komen die in trek zijn bij insecten en vogels. Door de haagplanten een keer per jaar te snoeien krijg je een dichte haag van verschillende soorten planten.
Rozensoorten zoals egelantier, hondsroos en viltroos zijn soorten die hier van nature voorkomen en zich prima lenen voor een gemengde haag. Ze krijgen prachtige bloemen en daarnaast ook nog eens rozenbottels. Ze zijn daarnaast ook nog eens waardplant van een tiental nachtvlinders.
Andere inheemse haagplanten die uitstekend zijn om te gebruiken zijn eenstijlige meidoorn, veldesdoorn, kardinaalsmuts, beuk en liguster. Andere soorten die nog gebruikt kunnen worden zijn hazelaar (hazelnootjes), gele kornoelje (prachtige gele bloemen in het vroege voorjaar), sleedoorn (eerste inheemse struik met bloemen), rode kornoelje (krijgt rode takken in de winter), wilde liguster (bessen, vooral geliefd bij lijsters), Gelderse roos (zowel bloemen als bessen) of geoorde wilg (vroeg in het jaar belangrijke nectar voor o.a. bijen)
Bloemen- en bessenboog
Zoals je ziet heeft iedere soort zijn eigen eigenschappen, dus denk goed na over welke soorten je wil en wat ze bieden. Probeer een zo lang mogelijke bloemen- en bessenboog te creëren. Op onderstaande afbeelding zie je hoe je dit gemakkelijk in beeld kunt brengen.
Klimplanten
Naast haagplanten kun je ook een aantal klimplanten in je haag gebruiken. Let er daarbij wel op dat klimplanten gaan slingeren en in andere haagplanten gaan groeien. Je krijgt hierdoor een stuk weelderige haag, dus je haag heeft wat meer ruimte nodig (of je dient die stukken wat vaker te snoeien). De toevoeging van inheemse klimplanten in een haag zijn echter wel fantastisch. Wilde kamperfoelie en clematis krijgen namelijk in veelvoud prachtige bloemen. De bloemen van de kamperfoelie geuren daarnaast ook nog een ’s avonds en trekken van heinde en verre nachtvlinders aan. Een andere inheemse klimplant die je kunt gebruiken is hop, met z’n prachtige hopbellen.
Bodembedekkers en bloembollen
Daarnaast kun je aan de voet van de haag ook nog wat meer biodiversiteit creëren. Door hier een aantal bodembedekkers en/of bloembollen te planten creëer je ook vlak bij de grond nog aanbod van nectar voor bijen, vlinders, zweefvliegen en andere insecten.
Voorbeelden van goede bodembedekkers om te gebruiken aan de haagvoet zijn driekleurig viooltje, kruipend zenegroen en bosanemoon. Naast bodembedekkers zijn bloembollen ook uitstekend te gebruiken bij de voet van de haag. Vooral in het vroege voorjaar kunnen verwilderingsbollen zoals krokussen, sneeuwklokjes en blauwe druifjes een zeer belangrijke nectarbron zijn voor vroeg vliegende bijen en hommels.
Rand inzaaien
Wil je een meer natuurlijke rand langs de haag, dan kun je deze als kruidenrijke graslandrand gaan beheren, of inzaaien met een inheems mengsel als er nog geen gras langs de haag groeit. Cruydt Hoeck heeft een uitgebreid assortiment van mengsels, voor allerlei verschillende bodemtypes en omstandigheden.
Als je de rand op natuurlijke wijze wil creëren, dan moet je deze ongeveer twee keer per jaar maaien en het maaisel afvoeren. Maai vlak voordat er veel gras in bloei komt in het voorjaar. Na verloop van tijd zullen van nature voorkomende soorten kruiden zoals duizendblad, paardenbloem, boterbloem en andere soorten (afhankelijk van bodemtype) zich vestigen. De perfecte situatie om biodiversiteit te creëren.
Stappenplan voor aanplant
Om te zorgen voor een goede start van je gemengde haag is het belangrijk om aan een aantal dingen te denken bij de aanplant. Door de volgende zaken in acht te nemen krijg je op termijn een sterke, goed vertakte en brede haag, die een perfect onderkomen biedt aan veel diersoorten.
Maak tijdens de aanplant voldoende grote plantgaten, of graaf een plantsleuf. Als je een extra brede haag wil, zet de planten dan in zigzagverband. Plant ongeveer 4 haagplanten per strekkende meter. Mocht je op een zeer arme en/of niet goed doorlatende grond werken, dan moet je wellicht kiezen om de grond te verbeteren. Zo zorg je ervoor dat de haag voldoende voeding heeft en een goede wortelbare grond heeft.
Water en bescherming
Zorg voor voldoende water tijdens en na de aanplant. Tijdens de aanplant kun je de wortels van de planten een tijdje onderdompelen in een emmer water. Houdt de haag goed in de gaten in de eerste maanden (en in extreem droge perioden langer) en zorg dat de planten voldoende water krijgen, zodat ze niet uitdrogen en dood gaan. Knip bij de aanplant de hoogste tak op ongeveer 1/3e af. Hierdoor vertakt de haag op de plek waar je de tak afknipt en krijg je op termijn een dichtere haag
Lees ook: droogte in je tuin? 10 duurzame oplossingen voor een groene oase!
Als je een gemengde haag aanplant in de openbare ruimte (bijvoorbeeld grenzend aan een akker, grasland of berm), dan is het wijs om herkenningspalen bij de haag te planten. Vooral bij bermen en graslanden wordt vaak gemaaid met grote machines, die gemakkelijk de jonge haagplanten over het hoofd zien. Door er paaltjes bij te zetten die opvallen, voorkom je dat de nieuw aangeplante haagplanten per ongeluk klein worden gemaaid.
Extra elementen
Door een aantal extra maatregelen te treffen, zal er in en rondom de haag nog meer biodiversiteit te vinden zijn. Zo kun je in de haag of aan de haag vast een takkenril maken. Een takkenril biedt dieren zoals muizen (voedsel voor o.a. torenvalk en steenuil) een uitstekend leefgebied. Verder ook voor overwinterende amfibieën zoals kikkers en salamanders en broedende vogels zoals de winterkoning.
Ook egels gebruiken een haag veelvuldig. Aan de voet kun je een egelhuis plaatsen, zodat ze een plek hebben om te schuilen en overwinteren. Naast egels zijn er nog meer zoogdieren die graag gebruiken maken van lijnvormige elementen zoals gemengde hagen in het landschap. Afhankelijk van in welk gebied je haag staat kan het zomaar zijn dat er eens een vos, das of zelfs een wilde kat langs de haag passeert. Plaats een wildcamera langs de haag, of een nestkastcamera in het egelhuis om alles te kunnen volgen.
Onderhoud en snoei van een gemengde haag
Een gemengde haag heeft vroeg of laat een keer onderhoud nodig. Hoe vaak je snoeit is een persoonlijke keuze, maar snoei in ieder gevel nooit in het broedseizoen: 15 maart tot 15 juli. Maar let ook na het broedseizoen op aanwezige nesten in de haag. Veel vogels broeden weliswaar in het broedseizoen, maar ook buiten het broedseizoen zijn er nog talloze soorten die broeden.
In principe is 1x per jaar de haag snoeien voldoende. Je kunt er dan bij kiezen om een deel (bijvoorbeeld 10-20%) een jaar niet te snoeien, zodat deze struiken in bloei kunnen komen. Wissel ieder jaar dit deel af, zodat iedere keer andere struiken uit kunnen groeien.
Veel gestelde vragen
Waar is een gemengde haag goed voor?
Een gemengde haag zorgt voor een grote biodiversiteit. Doordat er verschillende soorten struiken in de haag worden gebruikt, zijn er diverse soorten bloemen en bessen te vinden voor insecten en vogels. De dichte structuur zorgt ervoor dat vogels erin kunnen broeden, kleine zoogdieren erin kunnen schuilen en amfibieën erin kunnen overwinteren.
Wanneer kan ik het beste een gemengde haag planten?
De beste tijd om een haag te planten is in het najaar, vanaf eind oktober (een beetje afhankelijk van het weer). De grond is dan vochtig genoeg en de struiken hebben dan nog voldoende tijd om het wortelstel te herstellen voordat het voorjaar begint.
Hoe kan ik het beste een gemengde haag planten?
Voor een gemengde haag kun je het beste 4 planten per strekkende meter gebruiken. Als je een bredere haag wil kun je de planten in zigzagverband planten. Zorg voor voldoende grote plantgaten of graaf een sleuf. Zorg voor een goed doorlaatbare en structuurrijke grond.
Welke planten kan ik gebruiken voor een gemengde haag?
Hoe meer soorten struiken er in een gemengde haag staan, hoe beter. Gebruik meidoorn, veldesdoorn, karinaaldsmuts, egelantier, hondsroos, hazelaar, liguster, sleedoorn en nog andere soorten. Lees alle soorten boven in deze blog.
Welke dieren maken gebruik van een gemengde haag?
Veel diersoorten maken gebruik van een wilde haag. Ze komen af op de nectar in de bloemen, op de bessen of noten, of zoek er dekking, broeden er of maak er een nestjes. Vlinders, bijen, zweefvliegen en andere insecten, vogels, zoogdieren, reptielen en amfibieën maken allemaal gebruik van gemengde hagen.
Dit waren al onze tips en informatie die je moet weten over het aanplanten van een gemengde haag? Heb jij zelf ook een gemengde haag aangeplant? Laat het ons weten in de comments of tag ons op social media: @denatuurvanhier.
Wil je meer tips voor een natuurrijke tuin. inspiratie over inheemse planten of andere tuintips? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief. Zo blijf je op de hoogte van nieuwe blogs, praktische tuintips en winacties!
Niets meer missen? Volg ons op onze socials!